Iklan Billboard 970x250

Current Affairs in Hindi 2020 (Current Affairs For UPSC, Bank, SSC & Government Exams)

Current Affairs in Hindi 2020 (Current Affairs For UPSC, Bank, SSC & Government Exams)

Current Affairs in Hindi 2020 (Current Affairs For UPSC, Bank, SSC & Government Exams)

The Hindu :- Current Affairs in Hindi

:- Download the Hindu pdf , dainik jagran pdf, newspaper from here. And Get Daily Gk current affairs in Hindi , job, updates , Motivation and helpful content.

ЁЯСЗ

рдбेрд▓ी рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдФрд░ рдЬीрдХे рдиोрдЯ्рд╕ рдЕрдЦрдмाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рди्рдпूрдЬ़рд▓ेрдЯрд░ рдХी рд╕рджрд╕्рдпрддा рд▓ें।

Current Affairs in Hindi 2020 (Current Affairs For UPSC, Bank, SSC & Government Exams)
Current Affairs in Hindi

рдж рд╣िंрджू: - рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЬी.рдХे




рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП, рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХो рдкрдв़рдиे рдФрд░ рд╕ीрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡рд░्рдЧों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै। рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी, рдмैंрдХ, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी, рдЖрд░рдЖрд░рдмी рдпा рдХिрд╕ी рднी рд╕рд░рдХाрд░ (рд╕рд░рдХाрд░) рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЬैрд╕े рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХी рдоांрдЧ рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рдд рдФрд░ рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдХ्рдпा рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЗрди рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рд╕ेрдХ्рд╢рди рдХा рдПрдХ рдЕрднिрди्рди рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै।


рдЬिрд╕ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдпा рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдХे рд▓िрдП рдЖрдк рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд╣ैं, рдЙрд╕рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдЪुрдиौрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рд╣рдо рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдФрд░ рд╢्рд░ेрдгी-рд╡ाрд░ рдХे рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд╡िрд╖рдпों рдХो рдХрд╡рд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬो рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ैं।

рдж рд╣िंрджू: - рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЬी.рдХे.
рдж рд╣िंрджू: - рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЬी.рдХे.

рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдкрдв़рдиा рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै?


рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд░ рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рдШрдЯрдиाрдУं рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХि рд╕िрд╡िрд▓ рд╕ेрд╡ा рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рдмैंрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рдЖрджि рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें, рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рдкैрдЯрд░्рди рдоें рдмрджрд▓ाрд╡ рдХे рд╕ाрде, рд╡рд░्рддрдоाрди рдШрдЯрдиाрдУं рдФрд░ рд╕рдоाрдЪाрд░ों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░рд╢्рдиों рдиे рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे рдоें рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рд╣ै। рдЫाрдд्рд░ों рдХा рднाрдЧ्рдп।

рдоोрдЯे рддौрд░ рдкрд░, рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдЕрдиुрднाрдЧ рдоें рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдХो рджो рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै:

 

рд╕्рдеैрддिрдХ рднाрдЧ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рдЙрд╕ рдЦंрдб рдпा рдЕрди्рдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै рдЬो рдмрджрд▓рддा рдирд╣ीं рд╣ै। рдорд╕рд▓рди, 1857 рдХा рд╡िрдж्рд░ोрд╣, рднाрд░рдд рдХी рднौрддिрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПं рдЖрджि।

рдбाрдпрдиाрдоिрдХ рд╣िрд╕्рд╕ा рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХो рдХрд╡рд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рд╢рд░्рдд рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдм्рдпूрд░ो (рдкीрдЖрдИрдмी) рдФрд░ рдпोрдЬрдиा рдкрдд्рд░िрдХा рдЬैрд╕े рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдп рд╕्рд░ोрдд рд╣ैं।

рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХी рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫी рд╕рдордЭ IAS рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдпा рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд▓िрдП рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдоें рдЗрддिрд╣ाрд╕, рднूрдЧोрд▓, рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдФрд░ рдкाрд░िрд╕्рдеिрддिрдХी, рд░ाрдЬрдиीрддि, рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдЖрджि рдЬैрд╕े рд╡िрд╖рдп рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं।

рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХो рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдкрд░ рдЕрдкрдбेрдЯ рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕ुрд░्рдЦिрдпां рдмрдиाрддे рд╣ैं। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рд╣ाрд▓ рдХे рд░ुрдЭाрдиों рд╕े рдкрддा рдЪрд▓ा рд╣ै рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рд╕्рдеिрд░ рдФрд░ рдЧрддिрд╢ीрд▓ рднाрдЧों рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдУрд╡рд░рд▓ैрдк рд╣ै।

рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕्рдеिрд░ рднाрдЧों рдоें рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рд╕े рдЕрдк्рд░рдд्рдпाрд╢िрдд рд╕рд╡ाрд▓ों рдХे рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиे рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдХाрдлी рдЕрдзिрдХ рд╣ै।

рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХा рдХрд╡рд░ेрдЬ


рджैрдиिрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЪाрд░ों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рдПрдХ 'рдиोрдЯ्рд╕-рдк्рд░ाрд░ूрдк' рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें

рдПрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдкीрдбीрдПрдл рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд░ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдоाрд╕िрдХ рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╕ंрдХрд▓рди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें

рд╣рд░ рджिрди ’рдж рд╣िंрджू’ рдЕрдЦрдмाрд░ рдХा рд╡ीрдбिрдпो рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рджेрдЦें
рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдм्рдпूрд░ो (PIB) рд▓ेрдЦों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг

UPSC рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдЯीрд╡ी (RSTV) рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХा рдиिрдпрдоिрдд рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг
рдпोрдЬрдиा рдФрд░ рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХी рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ

рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी, рдмैंрдХ, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╡ेрдмिрдиाрд░।

рд╡्рдпाрдкрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг (CNA)



рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХा рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХिрдпा рдЧрдпा। рдж рд╣िंрджू рд╕े рджैрдиिрдХ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд╕ाрде рдЕрдж्рдпрддрди рд░рдЦें। рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЕрдЦрдмाрд░ рдкрдв़рдиे рдХो рд╕рд░рд▓ рдмрдиाрдПं।


PIB рдХे рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда



рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдм्рдпूрд░ो (рдкीрдЖрдИрдмी) рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХे рд▓िрдП рдЪрдпрдиिрдд рд▓ेрдЦ। рд╕рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдкрд░ рдкीрдЖрдИрдмी рд╕ाрд░ांрд╢ рдХे рд╕ाрде рдирд╡ीрдирддрдо рд╕рд░рдХाрд░ी рдиीрддिрдпों, рдпोрдЬрдиाрдУं, рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди рдФрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХे рд╕ाрде рдЕрдж्рдпрддрди рд░рд╣ें।


рдж рд╣िंрджू рд╡ीрдбिрдпो рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг



'рдж рд╣िंрджू' рдХे рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХे рдиिрд╢ुрд▓्рдХ YouTube рд╡ीрдбिрдпो рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рдЕрдзिрдХ рдХे рд▓िрдП рдЪैрдирд▓ 'BYJU’S IAS' рдХी рд╕рджрд╕्рдпрддा рд▓ें


рд╕्рдЯैрдЯिрдХ рдЬी.рдХे.


рднाрд░рдд рдХे рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░ों рдФрд░ рдЗрдХाрдЗрдпों рдХी рд╕ूрдЪी, рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоंрдд्рд░िрдпों рдХी рд╕ूрдЪी, рдЖрд░рдмीрдЖрдИ рдЧрд╡рд░्рдирд░्рд╕ рд╕ूрдЪी, рдЖрджि рдЬैрд╕े рд╡िрднिрди्рди рд╕्рдЯेрдЯिрдХ рдЬीрдХे рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦों рдХे рдкीрдбीрдПрдл рдХो рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें рдФрд░ рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें।


рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा


рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХो рдкीрдбीрдПрдл рдк्рд░ाрд░ूрдк рдоें рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рдЖрдИрдПрдПрд╕ рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдХрд▓िрдд рдФрд░ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 

рдпोрдЬрдиा рдХा рд▓ाрдн


рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдпोрдЬрдиा рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦ।


рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд╕ाрд░



рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦों рдХा рд╡िрд╡рд░рдг।


GST рдХी RSTV


рд░ाрдЬ्рдп рд╕рднा рдЯीрд╡ी рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдЬैрд╕े 'рднाрд░рдд рдХी рджुрдиिрдпा', 'рдмрдб़ी рддрд╕्рд╡ीрд░' рдФрд░ 'рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें' рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рд╕ाрд░ांрд╢िрдд। RSTV рдХे рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдкрдв़ें


рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рдоुрдж्рджे


рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рджिрдЦाрдП рдЧрдП рд╕рднी рдк्рд░рдоुрдЦ рдоुрдж्рджों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдХुрд░рдХुрд░ा рдк्рд░ाрд░ूрдк рдоें рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рдоुрдж्рджे рдкрдв़ें


рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ (EPW)



рдИрдкीрдбрдм्рд▓्рдпू рдкрдд्рд░िрдХा рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг; рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдЕрдкрдбेрдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा। BYJU'S EPW рдкрдв़ें - рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдиोрдЯ


рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЗрд╕ рд╕рдк्рддाрд╣


рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ IAS рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХे рдЕрдкрдбेрдЯ; рдЖрдк рдкीрдбीрдПрдл рдиोрдЯ्рд╕ рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рднी рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं; рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХी рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрдкрдбेрдЯ рдХे рд▓िрдП world рдЗрдХोрдиॉрдоी рджिрд╕ рд╡ीрдХ ’рдкрдв़ें


рджिрди рдХा рд╡िрд╖рдп


рджैрдиिрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП, рд╣рд░ рджिрди рдПрдХ рдирдП рд╡िрд╖рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдкрдв़ें, рдЖрдЬ рдХा рдЯॉрдкिрдХ рдСрдл рдж рдбे рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें


рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдпрд╣ рджिрди


рдЗрд╕ рджिрди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдЦрдмрд░ों рдФрд░ рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рд╣рд░ рджिрди рдкрдв़ें; рдЖрдЬ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें today рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдпрд╣ рджिрди ’


рдоौрдЬूрджा рдоाрдорд▓ों рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░ी


рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдФрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ рдПрдХ рдХ्рд╡िрдЬ़ рд▓ें рдФрд░ рдЕрдкрдиा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХрд░ें। рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХ्рд╡िрдЬ़ рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЬ्рдЮाрди рдХा рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░ें।


рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╡ेрдмिрдиाрд░


рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдаाрдП рдЧрдП рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд╡ेрдмिрдиाрд░ рдХे рд▓िрдП рдиाрдоांрдХрди рдХрд░ें।


рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдкрд░ рдиोрдЯ्рд╕ рдХैрд╕े рдмрдиाрдПं?



рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЦрдмрд░ों рдоें рджेрдЦे рдЧрдП рддीрди рдЙрджाрд╣рд░рдгों рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдХे рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рд╕ीрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдиोрдЯ्рд╕ рдХैрд╕े рдмрдиाрдПं
рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕ंрд╢ोрдзрди рд╡िрдзेрдпрдХ 2019 (CAB) рдХा рд╣ाрд▓िрдпा рдоुрдж्рджा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।

рдоुрдж्рджे рдкрд░ рдмेрд╣рддрд░ рдиोрдЯ्рд╕ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП, рдЗрд╕ рдмाрд░े рдоें рдЬाрдиें:

рдмिрд▓ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि

рдмिрд▓ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп

рднाрд░рдд рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рдмिрд▓ рдХा рдк्рд░рднाрд╡


рдмिрд▓ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдХ्рдпोंрдХि рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдоेрди्рд╕ рдХे рджौрд░ाрди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЙрдд्рддрд░ рд▓िрдЦрдиे рдоें рдорджрдж рдоिрд▓ рд╕рдХрддी рд╣ै।
рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕ंрд╢ोрдзрди рд╡िрдзेрдпрдХ 2019 рдкрд░ рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рд▓ेрдЦ рдкрдв़рдиे рдХे рд▓िрдП, рд▓िंрдХ рдХिрдП рдЧрдП рд▓ेрдЦ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ें।

рдЕрдпोрдз्рдпा рд░ाрдо рдоंрджिрд░-рдмाрдмрд░ी рдорд╕्рдЬिрдж рдоाрдорд▓े рдХा рдоुрдж्рджा рдЦрдмрд░ों рдоें рдеा। рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдиोрдЯ्рд╕ рдЙрдкрдпोрдЧी рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП, рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рдЬाрдирдиा рд╣ोрдЧा:

рд╕ंрджрд░्рдн - 9 рдирд╡ंрдмрд░, 2019 рдХो, рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдиे рд╡िрд╡ाрджिрдд рднूрдоि рдХो рд░ाрдо рдЬрди्рдорднूрдоि рдоंрджिрд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╕ौंрдкрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдФрд░ рдЗрдоाрд░рдд рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рд▓िрдП рд╕ुрди्рдиी рд╡рдХ्рдл рдмोрд░्рдб рдХो рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ 5 рдПрдХрдб़ рдЬрдоीрди рджेрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдПрдХ рдорд╕्рдЬिрдж।

рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХे рдиिрд░्рджेрд╢

рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдФрд░ рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди
рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП, рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдоेрди्рд╕ рдЬीрдПрд╕ 2 рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд░ेрдЦिрдд рдХрд░ें
рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХे рд▓िрдП, рдЖрдк рдЕрдпोрдз्рдпा рдХे рдлैрд╕рд▓े рдкрд░ рд╣рдоाрд░े рд╡िрд╕्рддृрдд рдиोрдЯ्рд╕ рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рдПрдХ рдФрд░ рдоुрдж्рджा рдЪुрдиाрд╡ी рдмांрдб рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиोрдЯों рдХे рд▓िрдП, рдЖрдкрдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै:

рд╕ंрджрд░्рдн - рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдХाрд▓े рдзрди рдФрд░ рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдкрд░ рдЕंрдХुрд╢ рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрд▓ेрдХ्рдЯोрд░рд▓ рдмॉрди्рдб рдЬाрд░ी рдХрд░рдиे рдЬैрд╕े рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдлंрдбिंрдЧ рд╕े рдЬुрдб़े рдХрдИ рд╕ुрдзाрд░ों рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा।

рдЗрд╕े UPSC рдк्рд░िрд▓िрдо्рд╕ рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд░ेрдЦिрдд рдХрд░ें
рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХे рд▓िрдП, рдЖрдк рдЗрд▓ेрдХ्рдЯोрд░рд▓ рдмॉрди्рдб рдкрд░ рд╣рдоाрд░े рд╡िрд╕्рддृрдд рдиोрдЯ्рд╕ рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।

рдЖрд░рд╕ीрдИрдкी рд╣рдоेрд╢ा рдЦрдмрд░ों рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рднी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖рдп рд╣ै рдФрд░ UPSC рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ UPSC GS II рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рдиोрдЯ рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рдЬाрдирдиा рд╣ोрдЧा:

рд╕ंрджрд░्рдн - рдЖрд╕िрдпाрди рджेрд╢ों рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ा 16-рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╕рдоूрд╣ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкрдХ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ाрдЭेрджाрд░ी (RCEP) рдоुрдХ्рдд рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕рдордЭौрддे рдкрд░ рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬोрд░ рджे рд░рд╣ा рд╣ै।
рдЕрди्рдп рд╡िрд╡рд░рдгों рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рд╕ीрдИрдкी рдкрд░ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдиोрдЯ्рд╕ рджेрдЦें।

RCEP рдХे рд╕ाрде, рдзाрд░ा 370 UPSC GS II рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рд▓िрдП рднी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖рдп рд╣ै। рдЖрдк рдКрдкрд░ рдмрддाрдП рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рдпं рдХे рдиोрдЯ्рд╕ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 370 рдкрд░ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдиोрдЯों рдХी рдЬांрдЪ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।

рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рд╕े рд╡िрд╖рдп рдЬो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं:


рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी, рдмैंрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖рдп рд╣ै। UPSC рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдЗрдХोрдиॉрдоी рдХी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा IAS рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдФрд░ IAS рдоेрди्рд╕ рджोрдиों рдоें рд╣ै। рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें, рдЕंрддрд░िрдо рдмрдЬрдЯ 2019-2020 рдЪрд░्рдЪा рдоें рд░рд╣ा рд╣ै, рдФрд░ рдЖрдк рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рд╣рдоाрд░े рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рд╕े рдЬो рд╣рдоाрд░े "рдЗрдХोрдиॉрдоी рджिрд╕ рд╡ीрдХ" рд╕ेрдЧрдоेंрдЯ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ैं।

рдЕंрддрд░िрдо рдмрдЬрдЯ 2019-20 рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдкрд░ рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рджेрдЦें

рдЙрджा। 24 рдирд╡ंрдмрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣िंрджू рдХे рд╣рдоाрд░े рд╡ीрдбिрдпो рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХी рдЬांрдЪ рдХрд░ें рдЬिрд╕рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╡िрд╖рдп рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं:

рдЕрдЬीрдд рдкрд╡ाрд░ рдХे рдЪाрдЪा рдХे рдкрдж рдЫोрдб़рдиे рдХे рдмाрдж рдлрдб़рдирд╡ीрд╕ рдиे рд╕ीрдПрдо рдкрдж рдХी рд╢рдкрде рд▓ी
рдкीрдПрдо рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рдЬрд░िрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд╢ाрд╕рди рд░рдж्рдж
'рдлрдбрдгрд╡ीрд╕ рдмрд╣ुрдордд рд╕ाрдмिрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे'
рдСрдкрд░ेрд╢рди рдоाрд╕ूрдо (рдХिрд╢ोрд░ рдпौрди рдЕрдкрд░ाрдз рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХा рд╢рдорди)

рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдоोрд╣рд▓्рд▓ा рдХ्рд▓ीрдиिрдХ рдкेрдкрд░рд▓ेрд╕, рд╣ाрдИрдЯेрдХ рд╣ोंрдЧे
рджुрд░्рд▓рдн рдмीрдоाрд░िрдпों рд╡ाрд▓े рд░ोрдЧी рд╕рдорд░्рдерди рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं
рдЕрд╡ैрдз рдЧैрд░-рдиाрдЧрд░िрдХों рд╕े рдиिрдкрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдХ्рдпा рд╣ैं?
рд░рдгрдиीрддिрдХ рд╡िрдиिрд╡ेрд╢ рдХрджрдо рдХे рдкीрдЫे рдХ्рдпा рд╣ै рдзрдХ्рдХा?
рдЕрдн्рдпाрд╕ рдк्рд░рд╢्рди (2 + 2 рд╕ंрд╡ाрдж, рдЧाрдоा рд░े рдлрдЯ, рд╕ीрдкीрдИрд╕ी, рдиैрдиो рдЯेрдХ्рдиोрд▓ोрдЬी)

рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдЖрдзाрд░िрдд MCQs।

рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, IAS рдЯॉрдкрд░्рд╕ рд╕े рдХрдаिрди рдЕрд╡рдзाрд░рдгाрдУं рдФрд░ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХी рддैрдпाрд░ी рдХी рд░рдгрдиीрддिрдпों рдкрд░ рд╡ीрдбिрдпो рдЦोрдЬें।
рд╕ौрдо्рдпा рд╢рд░्рдоा AIR 9 рдХी IAS рд╕рдлрд▓рддा рдХी рдХрд╣ाрдиी рдФрд░ рдЙрд╕рдХी UPSC рддैрдпाрд░ी рд░рдгрдиीрддि рджेрдЦें
рдЖрдкрдХो IAS рдкрд░ीрдХ्рд╖ा 2020 рдХे рд▓िрдП рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдиा рд╣ोрдЧा

UPSC рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП, рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдФрд░ рдоेрди्рд╕ рдХे рд▓िрдП IAS рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рд╡िрд╖рдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиा рд╣ै। UPSC рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП IAS рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд, рдпрд╣ рдЕрднी рднी рдХुрдЫ рд╣рдж рддрдХ рдЖрд╕ाрди рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЕрднी рдПрдХ рдЬीрдПрд╕ рдкेрдкрд░ рд╣ै। рд╣ाрд▓ांрдХि, рд╡्рдпाрдкрдХ рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдФрд░ рд╡рд░्рдгрдиाрдд्рдордХ-рдиिрдмंрдз рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдХाрд░рдг IAS рдоेрди्рд╕ рдХे рд▓िрдП UPSC рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдиोрдЯ्рд╕ рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиा рдЪुрдиौрддीрдкूрд░्рдг рд╣ै।

рджैрдиिрдХ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд▓िрдП, рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рд╕्рд░ोрдд рд╣ैं। рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдлॉрд▓ोрдЕрдк рдХे рд▓िрдП рдпोрдЬрдиा, рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЬैрд╕ी рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि PIB рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдПрдХ рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा, RSTV рдоाрд╕िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдоाрдорд▓ों рдХो рд╕ंрд╢ोрдзिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рддрд░ीрдХा рд╣ै


✅рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдПрдХ рдкंрдХ्рддि рдоें: 07 рдЬुрд▓ाрдИ 2020

• рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рд╣рдХाрд░िрддा рджिрд╡рд╕ 2020 рдЬिрд╕ рджिрди рдордиाрдпा рдЧрдпा-4 рдЬुрд▓ाрдИ

• рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЬिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЖрдд्рдордХрдиिрд░्рднрд░ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдлूрдб рдкाрд░्рдХों рдХे рдвांрдЪाрдЧрдд рд╕ुрдзाрд░ рд╣ेрддु рдЪाрд░ рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोрдб рд░ुрдкрдпे рдХी рд░ाрд╢ि рдоंрдЬूрд░ рдХी рд╣ै- рдХрд░्рдиाрдЯрдХ

• рдЬिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдПрдХ рдоेрдЧा рд╡ृрдХ्рд╖ाрд░ोрдкрдг рдЕрднिрдпाрди ‘рдкौрдзे рд▓рдЧाрдУ, рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдмрдЪाрдУ’ рдХो рд▓ांрдЪ рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рд╣ै- рджिрд▓्рд▓ी

• рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЧैрд░рдХाрдиूрдиी рд╕ंрдЧрдарди рд╕िрдЦ्рд╕ рдлॉрд░ рдЬрд╕्рдЯिрд╕ (SFJ) рдХी рдЬिрддрдиे рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯों рдХो рдм्рд▓ॉрдХ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै-40

• рдЬिрд╕ рдЕрдл्рд░ीрдХी рджेрд╢ рдоें рдкिрдЫрд▓े рджो рдорд╣ीрдиे рдоें 350 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ाрдеिрдпों рдХी рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рддрд░ीрдХे рд╕े рдоौрдд рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै- рдмोрдд्рд╕рд╡ाрдиा

• рдзрд░्рдо рдЪрдХ्рд░ рджिрд╡рд╕ рдЬिрд╕ рджिрди рдордиाрдпा рдЧрдпा-4 рдЬुрд▓ाрдИ

• рднाрд░рдд рдоें рдХोрд░ोрдиा рд╡ाрдпрд░рд╕ (рдХोрд╡िрдб-19) рдХे рд╕рдмрд╕े рдмреЬे рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдХे рд╡ाрд░्рдб рдХे рдиाрдо рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЬिрд╕рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд░рдЦрдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рдЧрдпी рд╣ै- рдЧрд▓рд╡ाрди рдШाрдЯी рдоें рд╢рд╣ीрдж рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдиाрдо рдкрд░

• рди्рдпूрдЬीрд▓ैंрдб рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЯीрдо рдХे рдЬिрд╕ рдмрд▓्рд▓ेрдмाрдЬी рдХोрдЪ рдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЕрдкрдиे рдкрдж рд╕े рдЗрд╕्рддीрдлा рджे рджिрдпा рд╣ै- рдкीрдЯрд░ рдлुрд▓्рдЯрди

• рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рднाрд░рдд рдмॉрди्рдб рд╕्рдХीрдо рдХो рдЬिрд╕ рддाрд░ीрдЦ рд╕े рдлिрд░ рд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рд╣ै-14 рдЬुрд▓ाрдИ

• рдХेрдпрд░ рд░ेрдЯिंрдЧ्рд╕ рдиे рд╡िрдд्рдд рд╡рд░्рд╖ 2020-21 рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЬिрддрдиे рдк्рд░рддिрд╢рдд рддрдХ рд╕िрдХुреЬрдиे рдХा рдЕрдиुрдоाрди рд▓рдЧाрдпा рд╣ै-6.4 рдк्рд░рддिрд╢рдд

Baca Juga
SHARE
Dasharath Sapkale
Hello Friends! Welcome To My dsmotivations Blog, This is one of the best Blog for motivation and inspiration about life, success, motivation quotes, interesting Facts, images, wishing, greetings success stories & much more. Which can be very very helpful for your daily life. Share My articles. stay tuned in Likethis blog for further updates.
Subscribe to get free updates

Related Posts

рдЯिрдк्рдкрдгी рдкोрд╕्рдЯ рдХрд░ें

Iklan Tengah Post