Current Affairs in Hindi 2020 (Current Affairs For UPSC, Bank, SSC & Government Exams)
Current Affairs in Hindi 2020 (Current Affairs For UPSC, Bank, SSC & Government Exams)
The Hindu :- Current Affairs in Hindi
:- Download the Hindu pdf , dainik jagran pdf, newspaper from here. And Get Daily Gk current affairs in Hindi , job, updates , Motivation and helpful content.
ЁЯСЗ
рдбेрд▓ी рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдФрд░ рдЬीрдХे рдиोрдЯ्рд╕ рдЕрдЦрдмाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рди्рдпूрдЬ़рд▓ेрдЯрд░ рдХी рд╕рджрд╕्рдпрддा рд▓ें।
![]() |
Current Affairs in Hindi |
рдж рд╣िंрджू: - рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЬी.рдХे
рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП, рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХो рдкрдв़рдиे рдФрд░ рд╕ीрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡рд░्рдЧों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै। рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी, рдмैंрдХ, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी, рдЖрд░рдЖрд░рдмी рдпा рдХिрд╕ी рднी рд╕рд░рдХाрд░ (рд╕рд░рдХाрд░) рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЬैрд╕े рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХी рдоांрдЧ рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рдд рдФрд░ рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдХ्рдпा рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЗрди рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рд╕ेрдХ्рд╢рди рдХा рдПрдХ рдЕрднिрди्рди рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै।
рдЬिрд╕ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдпा рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдХे рд▓िрдП рдЖрдк рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд╣ैं, рдЙрд╕рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдЪुрдиौрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рд╣рдо рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдФрд░ рд╢्рд░ेрдгी-рд╡ाрд░ рдХे рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд╡िрд╖рдпों рдХो рдХрд╡рд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬो рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ैं।
рдж рд╣िंрджू: - рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЬी.рдХे.
рдж рд╣िंрджू: - рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдЬी.рдХे.
рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдкрдв़рдиा рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै?
рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд░ рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рдШрдЯрдиाрдУं рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХि рд╕िрд╡िрд▓ рд╕ेрд╡ा рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рдмैंрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рдЖрджि рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें, рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рдкैрдЯрд░्рди рдоें рдмрджрд▓ाрд╡ рдХे рд╕ाрде, рд╡рд░्рддрдоाрди рдШрдЯрдиाрдУं рдФрд░ рд╕рдоाрдЪाрд░ों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░рд╢्рдиों рдиे рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे рдоें рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рд╣ै। рдЫाрдд्рд░ों рдХा рднाрдЧ्рдп।
рдоोрдЯे рддौрд░ рдкрд░, рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдЕрдиुрднाрдЧ рдоें рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдХो рджो рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै:
рд╕्рдеैрддिрдХ рднाрдЧ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рдЙрд╕ рдЦंрдб рдпा рдЕрди्рдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै рдЬो рдмрджрд▓рддा рдирд╣ीं рд╣ै। рдорд╕рд▓рди, 1857 рдХा рд╡िрдж्рд░ोрд╣, рднाрд░рдд рдХी рднौрддिрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПं рдЖрджि।
рдбाрдпрдиाрдоिрдХ рд╣िрд╕्рд╕ा рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХो рдХрд╡рд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рд╢рд░्рдд рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдм्рдпूрд░ो (рдкीрдЖрдИрдмी) рдФрд░ рдпोрдЬрдиा рдкрдд्рд░िрдХा рдЬैрд╕े рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдп рд╕्рд░ोрдд рд╣ैं।
рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХी рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫी рд╕рдордЭ IAS рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдпा рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд▓िрдП рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдоें рдЗрддिрд╣ाрд╕, рднूрдЧोрд▓, рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдФрд░ рдкाрд░िрд╕्рдеिрддिрдХी, рд░ाрдЬрдиीрддि, рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдЖрджि рдЬैрд╕े рд╡िрд╖рдп рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं।
рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХो рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдкрд░ рдЕрдкрдбेрдЯ рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕ुрд░्рдЦिрдпां рдмрдиाрддे рд╣ैं। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рд╣ाрд▓ рдХे рд░ुрдЭाрдиों рд╕े рдкрддा рдЪрд▓ा рд╣ै рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рд╕्рдеिрд░ рдФрд░ рдЧрддिрд╢ीрд▓ рднाрдЧों рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдУрд╡рд░рд▓ैрдк рд╣ै।
рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕्рдеिрд░ рднाрдЧों рдоें рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рд╕े рдЕрдк्рд░рдд्рдпाрд╢िрдд рд╕рд╡ाрд▓ों рдХे рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиे рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдХाрдлी рдЕрдзिрдХ рд╣ै।
рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХा рдХрд╡рд░ेрдЬ
рджैрдиिрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдФрд░ рд╕рдоाрдЪाрд░ों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рдПрдХ 'рдиोрдЯ्рд╕-рдк्рд░ाрд░ूрдк' рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें
рдПрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдкीрдбीрдПрдл рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд░ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдоाрд╕िрдХ рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╕ंрдХрд▓рди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें
рд╣рд░ рджिрди ’рдж рд╣िंрджू’ рдЕрдЦрдмाрд░ рдХा рд╡ीрдбिрдпो рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рджेрдЦें
рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдм्рдпूрд░ो (PIB) рд▓ेрдЦों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг
UPSC рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдЯीрд╡ी (RSTV) рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХा рдиिрдпрдоिрдд рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг
рдпोрдЬрдиा рдФрд░ рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХी рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ
рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी, рдмैंрдХ, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╡ेрдмिрдиाрд░।
рд╡्рдпाрдкрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг (CNA)
рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХा рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХिрдпा рдЧрдпा। рдж рд╣िंрджू рд╕े рджैрдиिрдХ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд╕ाрде рдЕрдж्рдпрддрди рд░рдЦें। рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЕрдЦрдмाрд░ рдкрдв़рдиे рдХो рд╕рд░рд▓ рдмрдиाрдПं।
PIB рдХे рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда
рдк्рд░ेрд╕ рд╕ूрдЪрдиा рдм्рдпूрд░ो (рдкीрдЖрдИрдмी) рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХे рд▓िрдП рдЪрдпрдиिрдд рд▓ेрдЦ। рд╕рднी рд╕рд░рдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдкрд░ рдкीрдЖрдИрдмी рд╕ाрд░ांрд╢ рдХे рд╕ाрде рдирд╡ीрдирддрдо рд╕рд░рдХाрд░ी рдиीрддिрдпों, рдпोрдЬрдиाрдУं, рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди рдФрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХे рд╕ाрде рдЕрдж्рдпрддрди рд░рд╣ें।
рдж рд╣िंрджू рд╡ीрдбिрдпो рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг
'рдж рд╣िंрджू' рдХे рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХे рдиिрд╢ुрд▓्рдХ YouTube рд╡ीрдбिрдпो рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рдЕрдзिрдХ рдХे рд▓िрдП рдЪैрдирд▓ 'BYJU’S IAS' рдХी рд╕рджрд╕्рдпрддा рд▓ें
рд╕्рдЯैрдЯिрдХ рдЬी.рдХे.
рднाрд░рдд рдХे рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░ों рдФрд░ рдЗрдХाрдЗрдпों рдХी рд╕ूрдЪी, рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоंрдд्рд░िрдпों рдХी рд╕ूрдЪी, рдЖрд░рдмीрдЖрдИ рдЧрд╡рд░्рдирд░्рд╕ рд╕ूрдЪी, рдЖрджि рдЬैрд╕े рд╡िрднिрди्рди рд╕्рдЯेрдЯिрдХ рдЬीрдХे рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦों рдХे рдкीрдбीрдПрдл рдХो рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें рдФрд░ рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ें।
рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा
рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХो рдкीрдбीрдПрдл рдк्рд░ाрд░ूрдк рдоें рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рдЖрдИрдПрдПрд╕ рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдХрд▓िрдд рдФрд░ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рдпोрдЬрдиा рдХा рд▓ाрдн
рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдпोрдЬрдиा рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦ।
рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд╕ाрд░
рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦों рдХा рд╡िрд╡рд░рдг।
GST рдХी RSTV
рд░ाрдЬ्рдп рд╕рднा рдЯीрд╡ी рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдЬैрд╕े 'рднाрд░рдд рдХी рджुрдиिрдпा', 'рдмрдб़ी рддрд╕्рд╡ीрд░' рдФрд░ 'рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें' рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рд╕ाрд░ांрд╢िрдд। RSTV рдХे рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдкрдв़ें
рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рдоुрдж्рджे
рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рджिрдЦाрдП рдЧрдП рд╕рднी рдк्рд░рдоुрдЦ рдоुрдж्рджों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдХुрд░рдХुрд░ा рдк्рд░ाрд░ूрдк рдоें рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рдоुрдж्рджे рдкрдв़ें
рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ (EPW)
рдИрдкीрдбрдм्рд▓्рдпू рдкрдд्рд░िрдХा рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдЦों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг; рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдЕрдкрдбेрдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा। BYJU'S EPW рдкрдв़ें - рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдиोрдЯ
рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЗрд╕ рд╕рдк्рддाрд╣
рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ IAS рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХे рдЕрдкрдбेрдЯ; рдЖрдк рдкीрдбीрдПрдл рдиोрдЯ्рд╕ рдбाрдЙрдирд▓ोрдб рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рднी рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं; рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХी рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрдкрдбेрдЯ рдХे рд▓िрдП world рдЗрдХोрдиॉрдоी рджिрд╕ рд╡ीрдХ ’рдкрдв़ें
рджिрди рдХा рд╡िрд╖рдп
рджैрдиिрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП, рд╣рд░ рджिрди рдПрдХ рдирдП рд╡िрд╖рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдкрдв़ें, рдЖрдЬ рдХा рдЯॉрдкिрдХ рдСрдл рдж рдбे рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें
рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдпрд╣ рджिрди
рдЗрд╕ рджिрди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдЦрдмрд░ों рдФрд░ рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рд╣рд░ рджिрди рдкрдв़ें; рдЖрдЬ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें today рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдпрд╣ рджिрди ’
рдоौрдЬूрджा рдоाрдорд▓ों рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░ी
рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдФрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ рдПрдХ рдХ्рд╡िрдЬ़ рд▓ें рдФрд░ рдЕрдкрдиा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХрд░ें। рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХ्рд╡िрдЬ़ рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЬ्рдЮाрди рдХा рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░ें।
рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╡ेрдмिрдиाрд░
рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдаाрдП рдЧрдП рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд╡ेрдмिрдиाрд░ рдХे рд▓िрдП рдиाрдоांрдХрди рдХрд░ें।
рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдкрд░ рдиोрдЯ्рд╕ рдХैрд╕े рдмрдиाрдПं?
рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЦрдмрд░ों рдоें рджेрдЦे рдЧрдП рддीрди рдЙрджाрд╣рд░рдгों рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдХे рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рд╕ीрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдиोрдЯ्рд╕ рдХैрд╕े рдмрдиाрдПं
рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕ंрд╢ोрдзрди рд╡िрдзेрдпрдХ 2019 (CAB) рдХा рд╣ाрд▓िрдпा рдоुрдж्рджा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।
рдоुрдж्рджे рдкрд░ рдмेрд╣рддрд░ рдиोрдЯ्рд╕ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП, рдЗрд╕ рдмाрд░े рдоें рдЬाрдиें:
рдмिрд▓ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि
рдмिрд▓ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп
рднाрд░рдд рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рдмिрд▓ рдХा рдк्рд░рднाрд╡
рдмिрд▓ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдХ्рдпोंрдХि рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдоेрди्рд╕ рдХे рджौрд░ाрди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЙрдд्рддрд░ рд▓िрдЦрдиे рдоें рдорджрдж рдоिрд▓ рд╕рдХрддी рд╣ै।
рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╕ंрд╢ोрдзрди рд╡िрдзेрдпрдХ 2019 рдкрд░ рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рд▓ेрдЦ рдкрдв़рдиे рдХे рд▓िрдП, рд▓िंрдХ рдХिрдП рдЧрдП рд▓ेрдЦ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ें।
рдЕрдпोрдз्рдпा рд░ाрдо рдоंрджिрд░-рдмाрдмрд░ी рдорд╕्рдЬिрдж рдоाрдорд▓े рдХा рдоुрдж्рджा рдЦрдмрд░ों рдоें рдеा। рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдиोрдЯ्рд╕ рдЙрдкрдпोрдЧी рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП, рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рдЬाрдирдиा рд╣ोрдЧा:
рд╕ंрджрд░्рдн - 9 рдирд╡ंрдмрд░, 2019 рдХो, рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдиे рд╡िрд╡ाрджिрдд рднूрдоि рдХो рд░ाрдо рдЬрди्рдорднूрдоि рдоंрджिрд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╕ौंрдкрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдФрд░ рдЗрдоाрд░рдд рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рд▓िрдП рд╕ुрди्рдиी рд╡рдХ्рдл рдмोрд░्рдб рдХो рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ 5 рдПрдХрдб़ рдЬрдоीрди рджेрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдПрдХ рдорд╕्рдЬिрдж।
рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдХे рдиिрд░्рджेрд╢
рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдФрд░ рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди
рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП, рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдоेрди्рд╕ рдЬीрдПрд╕ 2 рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд░ेрдЦिрдд рдХрд░ें
рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХे рд▓िрдП, рдЖрдк рдЕрдпोрдз्рдпा рдХे рдлैрд╕рд▓े рдкрд░ рд╣рдоाрд░े рд╡िрд╕्рддृрдд рдиोрдЯ्рд╕ рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рдПрдХ рдФрд░ рдоुрдж्рджा рдЪुрдиाрд╡ी рдмांрдб рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиोрдЯों рдХे рд▓िрдП, рдЖрдкрдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै:
рд╕ंрджрд░्рдн - рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдХाрд▓े рдзрди рдФрд░ рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдкрд░ рдЕंрдХुрд╢ рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрд▓ेрдХ्рдЯोрд░рд▓ рдмॉрди्рдб рдЬाрд░ी рдХрд░рдиे рдЬैрд╕े рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдлंрдбिंрдЧ рд╕े рдЬुрдб़े рдХрдИ рд╕ुрдзाрд░ों рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा।
рдЗрд╕े UPSC рдк्рд░िрд▓िрдо्рд╕ рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд░ेрдЦिрдд рдХрд░ें
рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХे рд▓िрдП, рдЖрдк рдЗрд▓ेрдХ्рдЯोрд░рд▓ рдмॉрди्рдб рдкрд░ рд╣рдоाрд░े рд╡िрд╕्рддृрдд рдиोрдЯ्рд╕ рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдЖрд░рд╕ीрдИрдкी рд╣рдоेрд╢ा рдЦрдмрд░ों рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рднी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖рдп рд╣ै рдФрд░ UPSC рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ UPSC GS II рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рдиोрдЯ рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рдЬाрдирдиा рд╣ोрдЧा:
рд╕ंрджрд░्рдн - рдЖрд╕िрдпाрди рджेрд╢ों рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ा 16-рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╕рдоूрд╣ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкрдХ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ाрдЭेрджाрд░ी (RCEP) рдоुрдХ्рдд рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕рдордЭौрддे рдкрд░ рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬोрд░ рджे рд░рд╣ा рд╣ै।
рдЕрди्рдп рд╡िрд╡рд░рдгों рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рд╕ीрдИрдкी рдкрд░ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдиोрдЯ्рд╕ рджेрдЦें।
RCEP рдХे рд╕ाрде, рдзाрд░ा 370 UPSC GS II рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рд▓िрдП рднी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖рдп рд╣ै। рдЖрдк рдКрдкрд░ рдмрддाрдП рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рдпं рдХे рдиोрдЯ्рд╕ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 370 рдкрд░ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдиोрдЯों рдХी рдЬांрдЪ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рд╕े рд╡िрд╖рдп рдЬो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं:
рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी, рдмैंрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖рдп рд╣ै। UPSC рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдЗрдХोрдиॉрдоी рдХी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा IAS рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдФрд░ IAS рдоेрди्рд╕ рджोрдиों рдоें рд╣ै। рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें, рдЕंрддрд░िрдо рдмрдЬрдЯ 2019-2020 рдЪрд░्рдЪा рдоें рд░рд╣ा рд╣ै, рдФрд░ рдЖрдк рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рд╣рдоाрд░े рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рд╕े рдЬो рд╣рдоाрд░े "рдЗрдХोрдиॉрдоी рджिрд╕ рд╡ीрдХ" рд╕ेрдЧрдоेंрдЯ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ैं।
рдЕंрддрд░िрдо рдмрдЬрдЯ 2019-20 рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдкрд░ рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рджेрдЦें
рдЙрджा। 24 рдирд╡ंрдмрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣िंрджू рдХे рд╣рдоाрд░े рд╡ीрдбिрдпो рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХी рдЬांрдЪ рдХрд░ें рдЬिрд╕рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рд╡िрд╖рдп рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं:
рдЕрдЬीрдд рдкрд╡ाрд░ рдХे рдЪाрдЪा рдХे рдкрдж рдЫोрдб़рдиे рдХे рдмाрдж рдлрдб़рдирд╡ीрд╕ рдиे рд╕ीрдПрдо рдкрдж рдХी рд╢рдкрде рд▓ी
рдкीрдПрдо рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рдЬрд░िрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд╢ाрд╕рди рд░рдж्рдж
'рдлрдбрдгрд╡ीрд╕ рдмрд╣ुрдордд рд╕ाрдмिрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे'
рдСрдкрд░ेрд╢рди рдоाрд╕ूрдо (рдХिрд╢ोрд░ рдпौрди рдЕрдкрд░ाрдз рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХा рд╢рдорди)
рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдоोрд╣рд▓्рд▓ा рдХ्рд▓ीрдиिрдХ рдкेрдкрд░рд▓ेрд╕, рд╣ाрдИрдЯेрдХ рд╣ोंрдЧे
рджुрд░्рд▓рдн рдмीрдоाрд░िрдпों рд╡ाрд▓े рд░ोрдЧी рд╕рдорд░्рдерди рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं
рдЕрд╡ैрдз рдЧैрд░-рдиाрдЧрд░िрдХों рд╕े рдиिрдкрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП рдХाрдиूрди рдХ्рдпा рд╣ैं?
рд░рдгрдиीрддिрдХ рд╡िрдиिрд╡ेрд╢ рдХрджрдо рдХे рдкीрдЫे рдХ्рдпा рд╣ै рдзрдХ्рдХा?
рдЕрдн्рдпाрд╕ рдк्рд░рд╢्рди (2 + 2 рд╕ंрд╡ाрдж, рдЧाрдоा рд░े рдлрдЯ, рд╕ीрдкीрдИрд╕ी, рдиैрдиो рдЯेрдХ्рдиोрд▓ोрдЬी)
рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдЖрдзाрд░िрдд MCQs।
рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, IAS рдЯॉрдкрд░्рд╕ рд╕े рдХрдаिрди рдЕрд╡рдзाрд░рдгाрдУं рдФрд░ рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХी рддैрдпाрд░ी рдХी рд░рдгрдиीрддिрдпों рдкрд░ рд╡ीрдбिрдпो рдЦोрдЬें।
рд╕ौрдо्рдпा рд╢рд░्рдоा AIR 9 рдХी IAS рд╕рдлрд▓рддा рдХी рдХрд╣ाрдиी рдФрд░ рдЙрд╕рдХी UPSC рддैрдпाрд░ी рд░рдгрдиीрддि рджेрдЦें
рдЖрдкрдХो IAS рдкрд░ीрдХ्рд╖ा 2020 рдХे рд▓िрдП рдпूрдкीрдПрд╕рд╕ी рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдиा рд╣ोрдЧा
UPSC рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП, рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рдФрд░ рдоेрди्рд╕ рдХे рд▓िрдП IAS рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоें рд╡िрд╖рдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиा рд╣ै। UPSC рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП IAS рдк्рд░ीрд▓िрдо्рд╕ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд, рдпрд╣ рдЕрднी рднी рдХुрдЫ рд╣рдж рддрдХ рдЖрд╕ाрди рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЕрднी рдПрдХ рдЬीрдПрд╕ рдкेрдкрд░ рд╣ै। рд╣ाрд▓ांрдХि, рд╡्рдпाрдкрдХ рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдФрд░ рд╡рд░्рдгрдиाрдд्рдордХ-рдиिрдмंрдз рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдХाрд░рдг IAS рдоेрди्рд╕ рдХे рд▓िрдП UPSC рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдиोрдЯ्рд╕ рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиा рдЪुрдиौрддीрдкूрд░्рдг рд╣ै।
рджैрдиिрдХ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдорд▓ों рдХे рд▓िрдП, рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рд╕्рд░ोрдд рд╣ैं। рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдлॉрд▓ोрдЕрдк рдХे рд▓िрдП рдпोрдЬрдиा, рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЬैрд╕ी рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि PIB рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдПрдХ рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा, RSTV рдоाрд╕िрдХ рдХрд░ंрдЯ рдоाрдорд▓ों рдХो рд╕ंрд╢ोрдзिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рддрд░ीрдХा рд╣ै
✅рдХрд░ेंрдЯ рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдПрдХ рдкंрдХ्рддि рдоें: 07 рдЬुрд▓ाрдИ 2020
• рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рд╣рдХाрд░िрддा рджिрд╡рд╕ 2020 рдЬिрд╕ рджिрди рдордиाрдпा рдЧрдпा-4 рдЬुрд▓ाрдИ
• рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЬिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЖрдд्рдордХрдиिрд░्рднрд░ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдлूрдб рдкाрд░्рдХों рдХे рдвांрдЪाрдЧрдд рд╕ुрдзाрд░ рд╣ेрддु рдЪाрд░ рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोрдб рд░ुрдкрдпे рдХी рд░ाрд╢ि рдоंрдЬूрд░ рдХी рд╣ै- рдХрд░्рдиाрдЯрдХ
• рдЬिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдПрдХ рдоेрдЧा рд╡ृрдХ्рд╖ाрд░ोрдкрдг рдЕрднिрдпाрди ‘рдкौрдзे рд▓рдЧाрдУ, рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдмрдЪाрдУ’ рдХो рд▓ांрдЪ рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рд╣ै- рджिрд▓्рд▓ी
• рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЧैрд░рдХाрдиूрдиी рд╕ंрдЧрдарди рд╕िрдЦ्рд╕ рдлॉрд░ рдЬрд╕्рдЯिрд╕ (SFJ) рдХी рдЬिрддрдиे рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯों рдХो рдм्рд▓ॉрдХ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै-40
• рдЬिрд╕ рдЕрдл्рд░ीрдХी рджेрд╢ рдоें рдкिрдЫрд▓े рджो рдорд╣ीрдиे рдоें 350 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ाрдеिрдпों рдХी рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рддрд░ीрдХे рд╕े рдоौрдд рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै- рдмोрдд्рд╕рд╡ाрдиा
• рдзрд░्рдо рдЪрдХ्рд░ рджिрд╡рд╕ рдЬिрд╕ рджिрди рдордиाрдпा рдЧрдпा-4 рдЬुрд▓ाрдИ
• рднाрд░рдд рдоें рдХोрд░ोрдиा рд╡ाрдпрд░рд╕ (рдХोрд╡िрдб-19) рдХे рд╕рдмрд╕े рдмреЬे рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдХे рд╡ाрд░्рдб рдХे рдиाрдо рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЬिрд╕рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд░рдЦрдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рдЧрдпी рд╣ै- рдЧрд▓рд╡ाрди рдШाрдЯी рдоें рд╢рд╣ीрдж рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдиाрдо рдкрд░
• рди्рдпूрдЬीрд▓ैंрдб рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЯीрдо рдХे рдЬिрд╕ рдмрд▓्рд▓ेрдмाрдЬी рдХोрдЪ рдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдЕрдкрдиे рдкрдж рд╕े рдЗрд╕्рддीрдлा рджे рджिрдпा рд╣ै- рдкीрдЯрд░ рдлुрд▓्рдЯрди
• рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рднाрд░рдд рдмॉрди्рдб рд╕्рдХीрдо рдХो рдЬिрд╕ рддाрд░ीрдЦ рд╕े рдлिрд░ рд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рд╣ै-14 рдЬुрд▓ाрдИ
• рдХेрдпрд░ рд░ेрдЯिंрдЧ्рд╕ рдиे рд╡िрдд्рдд рд╡рд░्рд╖ 2020-21 рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЬिрддрдиे рдк्рд░рддिрд╢рдд рддрдХ рд╕िрдХुреЬрдиे рдХा рдЕрдиुрдоाрди рд▓рдЧाрдпा рд╣ै-6.4 рдк्рд░рддिрд╢рдд
Baca Juga

рдЯिрдк्рдкрдгी рдкोрд╕्рдЯ рдХрд░ें
рдЯिрдк्рдкрдгी рдкोрд╕्рдЯ рдХрд░ें
Thanks for reading... Keep visiting our blog